خارخسک | خسک | Tribulus Terrestris
نام فارسی: خارخسک
نام عربی: خسک
نام اردو: گوکھرو
نام انگلیسی:خسک
نام علمی: Tribulus Terrestris از خانواده Zygophyllaceae
نام های دیگر: شکوهنج
ماهیت
خارخسک گیاهی علفی و یک ساله است که به صورت بوته ای کم ارتفاع روی زمین پخش می شود.
ساقه های این گیاه، صورتی و نسبتا کلفت اند و سطح مقطع شان دایره ای شکل است. ساقه های جوان گیاه خارخسک، سبز است. روی سطح ساقه های گیاه خارخسک، تیغ هایی فراوان و کوچک وجود دارد.
برگ و گل
برگ های گیاه خارخسک به صورت مرکب رشد می کنند و شامل برگچه هایی کوچک، بیضی شکل و کمی چسبناک اند که بدون دمبرگ و به صورت متقابل رشد می کنند. طعم برگ ها، ترش و کمی گس است و رایحه ای نامطبوع دارند.
گل های گیاه خارخسک، زرد و کوچک اند و هر یک پنج گلبرگ قطره ای شکل و کاملا جدا از هم دارند.
میوه
میوه های گیاه خارخسک، نسبتا کوچک و سبز رنگ هستند و از پنج قسمت کوچکتر و تقریبا مثلثی شکل تشکیل شده اند که به صورت ستاره ای و هم مرکز رشد می کنند. هر قسمت ، دو نوک تیز و درشت و تعدادی زائده ریز و نوک تیز دارد.
مواد تشکیل دهنده
میوه گیاه خارخسک، حدود ۰۰۱/۰ درصد نوعی آلکالوئید، مقدار کمی اسانس روغنی فرار، مقداری روغن ثابت و املاح نیترات یافت می شود. در گیاه و سرشاخه های آن، ماده هرمان وجود دارد. تخم گیاه خارخسک، حاوی ماده هرمین است.
افعال و خواص
خارخسک، جالی، مسکن درد مثانه، مولد منی، مفتت سنگ کلیه و مثانه، منضج، رادع و ملین است. تخم خارخسک در همه افعال و خواص با عصاره گیاه آن برابری می کند. عرق خارخسک، مدر قوی بول و مفتت سنگ کلیه و مثانه است.
خارخسک مانع ریختن فضولات به اعضاء می شود و برای قولنج گرم مفید است. چندین مرتبه خیساندن نخود در آب تازه خارخسک و خوردن آن، نیروی جنسی را بسیار تقویت می کند. مضمضه عصاره خارخسک با عسل، به درمان قلاع، عفونت دهان، درد لثه و ورم حلق کمک می کند. ضماد عصاره جوشانده خارخسک مانع ریختن فضولات به اعضاء می شود و برای ورم های گرم نافع است.
نوشیدن عصاره برگ، ریشه و میوه تازه خارخسک، مبهی است و سوزاک، سنگ کلیه، سنگ مثانه، عسرالبول و قولنج را بهبود می بخشد.
اگر تخم خارخسک را سه مرتبه با شیر تازه بپزید و هر دفعه آن را خشک کنید، خوردن آن نیروی جنسی را بسیار تقویت می کند.
نوشیدن، حقنه و طلای روغن خارخسک، مبهی است، رنگ صورت را شفاف و زیبا می کند و برای درد مفاصل، درد کمر، درد کلیه و عسرالبول مفید می باشد. قطور روغن خارخسک در سوراخ آلت تناسلی یا تمریخ آن به اطراف آلت تناسلی و کمر، سنگ کلیه و مثانه را برطرف می کند.
محل رویش |
هند، پاکستان، و ایران در استانهای تهران، قم، فارس و خراسان. |
اجزای مورد استفاده و مشتقات |
ریشه، برگ، میوه، تخم، روغن و عرق |
کاشت ، داشت و برداشت |
گیاه خارخسک، به صورت خودرو در خرابه ها، بیشه ها و کنار آب ها می روید |
طبیعت |
خارخسک، مرکب القوى و متمایل به گرم و خشک است. |
نفع خاص |
ادرار بول ، تقویت باه ، رفع سوزاک |
مقدار مصرف |
خود خارخسک تا پنج درهم، تخم آن هفت مثقال |
مضرات |
سر |
مصلحات و تدابیر |
بادام و روغن کنجد برای خارخسک، عسل برای تخم خارخسک. |
خارخسک | لغت‌نامه دهخدا
خارخسک . [ خ َ س َ ] (اِمرکب ) خاری باشد سه پهلو بهترین آن بستانی بود و آن را مغربیان حمص الامیر خوانند معتدل است و آن را در جای که کک بسیار باشد بیفشانند همه بمیرند.(آنندراج )
(برهان قاطع). نام نباتی است که در خرابه ها و نزدیک آبها می روید شاخه های آن بر روی زمین پهن شود و خار آن چون بر پای پیل رود فریاد برآورد و در دواها بکار برند.
(انجمن آرای ناصری ). گیاهی است که دارای ساقه های دراز و چترهائی کم گل و دانه هائی است که برجستگیهای روی آن بصورت خارهای کوچک و منحنی در آمده و به لباس می چسبد. (گیاه شناسی حسین گل گلاب ص ۲۳۶).
بستیباج . شکوهنج . شکوهج . || تخمی است خاردار که بدواها بکار آید. (فهرست مخزن الادویه ) (بحر الجواهر).رجوع به خسک شود. || خَنجَک و آن خاری باشد سه پهلو از آهن که در روز جنگ برای مجروح شدن دست اسبان در میدان ریزند و چنانکه گفته اند :
خسک در گذرگاه کین ریختند
نقیبان خروشیدن انگیختند.
ثبت دیدگاه